Buskando solushonnan pa menasanan pa koralnan

Aktualmente, solamente 10% di e kasnan na Boneiru ta konektá na e sistema sentral di kloaka. Danki Dios ku pronto lo bin kambio den esaki. Diputado Hennyson Thielman (Desaroyo di Espasio, Infrastruktura, Medio Ambiente) di Boneiru a anunsiá resientemente ku mas bario lo ser konektá na e sistema di kloaka.

Awa di kloaka (awa sushi) ta dañino pa hende, pa oséano i p’e koralnan

Dikon esaki ta asina importante? Pasobra hopi awa sushi di kasnan i negoshinan ta ser bashá den e ambiente rondó di nos, sin a ser purifiká. Awa sushi ta dañino pa hende, pa oséano i pa e presioso koralnan. E bashamentu akí di awa sin purifiká ta un menasa pa salú di e habitantenan i bishitantenan di Boneiru. Ademas e awa sushi por kousa ku e koralnan ta muri. Tin diferente menasa pa e koralnan, pero awa sushi ta un di e menasanan di mas grandi.

P’esei Wereld Natuur Fonds ta aplaudí e desaroyo akí di e ret di kloaka na Boneiru. Algun aña pasá, Kirsten Schuijt, e direktor general di Wereld Natuur Fonds e tempu ei, a hasi un yamada na gabinete Rutte IV pa invertí den un sistema di purifikashon di awa di kloaka (awa sushi) ku ta funshoná bon, tantu na Boneiru, St. Eustatius i Saba.

Por usa awa sushi ku a ser prosesá pa agrikultura © Casper Douma

Water Circles

WWF-NL ta traha huntu ku partnernan lokal den e proyekto Water Circles pa buska solushonnan pa awa sushi. E partnernan di Water Circles ta Openbaar Lichaam Bonaire (OLB), Stichting Nationale Parken Bonaire (STINAPA), Water- en Energiebedrijf Bonaire (WEB), Water Alliance i WWF-NL.

Water Circles lo realisá un máksimo di 5 proyekto piloto pa tratamentu desentralisá di awa sushi, kaminda lo hasi uso di teknologianan probá i robusto riba tereno di tratamentu (ekológiko) pa purifiká awa sushi. Dor di sigurá ku awa sushi no ta lèk basha mas i laba bai, pero ta ser tratá i reusá, nos ta protehá e koral mihó. Reuso di e awa kiermen ku por pensa riba awa pa hawa, awa pa laba, awa di wc, awa pa usa den agrikultura i den kurá, awa pa reforestashon i awa ekológikamente saludabel komo suplemento den lagunan, reservanan di awa (spaarbekkens) i awa bou di tera (grondwater).

Eksperto di oséano Monique van de Water: “Nos ke yega na un situashon di win-win: protekshon di naturalesa i sparmentu di gastu di awa pa e usadó.”

Stony Coral Tissue Loss Disease

Ademas di awa sushi, e malesa di koral Stony Coral Tissue Loss Disease (SCTLD) ta un menasa grandi pa e koralnan. SCTLD ta un malesa hopi kontagioso ku ta afektá koralnan, i ta resultá den pèrdida di tehido i eventualmente den morto di e kolonianan di koral. El a ser identifiká pa promé biaha na Florida na 2014, i for di e tempu ei el a plama bai na 22 pais den Karibe. Den e último lunanan SCTLD a ser opservá den awanan di Boneiru i Kòrsou. Si no tuma akshon pronto, esaki lo ta desastroso pa e islanan, ku ta hopi dependiente di e bunita koralnan: é atrakshon pa turista. WWF-NL a aserká e organisashonnan di naturalesa pa ofresé su sosten pa traha na un plan di akshon efektivo. “Nos ta optimista ku pa medio di vários intervenshon kontra diferente menasa i den kolaborashon ku partnernan, nos lo logra tene e koralnan salú”, asina Monique a bisa.

Koralnan na Boneiru © Casper Douma