Solushonnan natural na Boneiru pa un ambiente di biba mas sigur i saludabel
E investigashon di Wageningen University & Research (WUR) ta mustra ku tin potensial na Boneiru pa usa solushonnan basá riba naturalesa kontra e konsekuensianan di kambio di klima. Ta ser premirá ku lo bai tin wer ekstremo mas frekuentemente. Pa atendé ku e senario di klima akí ta nesesario pa tin un aserkamentu integral.
Yobida ekstremo di awa na novèmber 2022 tabatin un impakto pa dianan largu riba e komunidat Boneriano. Kayanan na Kralendijk tabata bou di awa i e awa a meskla ku supstansianan kontaminante i tambe ku awa di riol. Esaki tabata dañino pa refnan di koral rondó di e isla. Hòspital tabata será pa dos dia, eksepto pa kasonan di emergensia, i skolnan a sera pa un dia. WUR ta konstatá ku tin skarsedat di tera (saludabel) ku por apsorbé awa i asina yuda pa e awa bai. E falta di vegetashon i falta di un bon sistema di maneho di awa ta kousa hopi eroshon i problema ku awa sushi. Esaki ta oumentá e riesgo di inundashon di santu, lodo i awa sushi ku ta bai resultá den laman, loke tin un efekto negativo riba refnan di koral.

Inundashon den kayanan di Kralendijk © Casper Douma
E perspektivanan relashoná ku kambio di klima – kambio den patronchinan di wer, inundashon i subida di nivel di laman – ta suprayá e urgensia pa traha riba resistensia kontra kambio di klima na Boneiru. Implementashon di solushonnan basá riba naturalesa (SbN) por yuda den esaki. SbN ta inisiativanan ku ta protehá, restablesé i manehá tera i laman (manera refnan di koral, pal’i mangel i graslanden) di manera sostenibel i alabes ta atendé desafionan sosial (manera entre otro kambio di klima, derechinan sivil, desigualdat ekonómiko i sobrekonsumo di rekursonan natural).
Kresementu nobo di e vegetashon, redukshon den kantidat di kabritu ku ta kana lòs, hasimentu di kunukunan bèrdè atrobe i tambe maneho di awa ta yuda mehorá e infiltrashon i retrasá e baimentu di awa sushi den laman. Ademas drechamentu di roinan i zonanan di bùfer tambe ta yuda retrasá e baimentu di sushedat den laman. Mas espasio bèrdè i maneho efektivo di awa ta perkurá pa un ambiente di biba ku ta mas sigur i mas saludabel den e área urbano di Kralendijk. Ku algun kambio chikí, edifisionan tambe por ser hasí mas resistente kontra kambio di klima. Fangumentu di awa for di daknan ta redusí por ehèmpel e riesgo di inundashon i ta forma un bùfer di awa dushi pa temporada di sekura. Un otro adaptashon ta pa gradualmente eliminá berpùt i septic tanks, antó introdusí un bon sistema pa atendé ku awa di kloaka.

Palunan di mangel © naturepl.com / Alex Mustard / WWF
E investigashon eksploratorio akí por ser mirá komo un preparashon pa un análisis mas profundo tokante aplikashon di SbN na Boneiru. Den un siguiente investigashon, e sistema hidrológiko i karakterístikanan di e suela mester ser studiá mihó. WUR ta rekomendá pa implementá un proseso di diseño di transishon kaminda diferente partido interesá, esnan ku ta fiha maneho, i komunidatnan lokal, ta partisipá den implementashon di solushonnan natural.
“E sektor Hulandes di maneho di awa i suela ta pertenesé na e tòp mundial. Pues ku esei Hulanda ta ekipá pa hasi Hulanda Karibense resistente kontra kambio di klima. Mi ta spera ku e estudio akí di WUR ta un impulso pa Entidat Públiko Boneiru, gobièrnu Hulandes i sektor di awa Hulandes pa tuma e konseho na serio i laga naturalesa ta e faktor esensial den maneho di espasionan públiko na Boneiru”, asina eksperto di solushonnan klimátiko Merijn Hougee (WWF-NL) a bisa.
Un kombinashon di sosten polítiko i finansiero di e gobièrnu nashonal Hulandes por ta un punto di salida pa Entidat Públiko Boneiru (OLB) pa traha riba mas solushonnan natural. Un Boneiru resistente kontra kambio di klima por ser realisá pa medio di kambionan riba diferente área, un mihó komprondementu di e sistemanan natural di e isla, i integrashon di solushonnan natural den e vishon di e isla.
Por lesa e rapòrt kompletu akí.